Çalışma hayatı ve ekonomik kaideler içinde yaşama biçimi süratle ilerlerken; irtibatta olduğumuz şahıslar, sorumluluklarımız ve zorunluluklarımızla birlikte kendi fikirlerimizle de ağır bir tempo içindeyiz. Bu fikir yoğunluğunu yönetmek ve en yüksekmotivasyonda tutmak zihin sıhhatimizi korumakla başlıyor. Zira zihin sıhhati memnunluğu, memnunluk da hayatla ilgili hoşlukları bize sunuyor.
Zihinsel sıhhat, fizikî sıhhat kadar kıymetli ancak birçok vakit göz gerisi edilen bir mevzu. Mental Sıhhat Haftası kapsamında, Yeni Yüzyıl Üniversitesi Gaziosmanpaşa Hastanesi Psikiyatri Ana Bilim Kısmı Lideri Doç. Dr. Oya Bozkurt ile zihinsel sıhhat üzerine konuştuk. Hocamızın teklifleri mental sıhhat ve memnunluk konusunda bize bedelli bilgiler kattı.
Zihinsel sıhhat nedir ve neden değerlidir?
Zihinsel sıhhat, kişinin düşünme, hissetme ve davranış biçimlerini etkileyen, hayat kalitesini belirleyen âlâ olma halidir. Ruh sıhhati güzel olan bireyler, gerilimle daha düzgün başa çıkabilir, üretken olabilir ve toplumda daha sağlıklı bağlar kurabilir. Bu da onların hayat biçimlerini, kendilerine ve etraflarına katkılarını dayanaklar. Hasebiyle hem iş hem de bağlar manasında daha başarılı ve özgüvenli olurlar.
Mental sıhhatimizi en çok neler bozuyor?
Aşırı gerilim, uykusuzluk, toplumsal izolasyon, dijital bağımlılık ve ağır tasa seviyeleri en yaygın etkenler olarak biliniyor. Günlük rutin oluşturmak, kâfi uyumak ve toplumsal ilgileri canlı tutmak çok kıymetli. Elhasıl kendinden ve etrafından sorumlu olduğu şuurunda olmak devamlılığı zihinsel ve duygusal gücümüzü faal tutacaktır. Bananecilik, umursamazlık, kararsızlık, erteleme öteleme içgüdüleri ve her bahiste olumsuz mazeret üreten fikir biçimleri mental sıhhatimizi bozar.
Bahar aylarında neden kendimizi yorgun ve isteksiz hissediyoruz mental olarak neler yapmalıyız ?
Mevsim geçişleri hormonal istikrarları tesirler. Melatonin ve serotonin düzeylerindeki değişim, ruh halimizi direkt etkileyebilir. Kişinin kendi ilgi alanlarına nazaran kendini motive edeceği, keyifli olacağı şeyleri tespit ederek yapma uğraşında olması tesirli olacaktır. Tabiat yürüyüşleri, hobilere vakit ayırma, dostlarla buluşma, aile yahut toplumsal etkinliklere iştirak vb. aktiviteler ülkü örnekler olabilir.
Gençlerde anksiyete ve depresyon artıyor. Aileler ne yapmalı?
Özellikle ergenlik devri bireylerinde toplumsal baskı, imtihan telaşı ve kimlik arayışı nedeniyle ruhsal sıkıntılarda artış var. Ailelerin empati kurması, açık bağlantı sağlaması ve destekleyici bir ortam oluşturması kıymetlidir. Dinlemek, yargılamadan takviye olmak ve davranış değişikliklerini dikkatle izlemek gerekir. Gençler, baskı değil anlayış ister. Her devrin yaş kriteri içinde bulunduğu toplumsal tertip ve istikrar değişkendir. Bunu bilmek, anlamak ve ona nazaran davranış içinde dengeli olmak değerli. ‘Ben senin yaşındayken..’ diye başlayan cümleler ‘Bence..diye devam eden teklifler gençlerde daha fazla gerilime ve aksini yapmaya yönlendirici olabiliyor. Bu sebeple ailelerin hem kabul etmesi hem de kendilerini geliştirerek dayanak ve yol alması daha âlâ olacaktır.
Sosyal medya zihinsel sıhhati nasıl etkiliyor?
Sanal ortamdaki bilgi kirliliği korku ve kaygı getiriyor bilhassa sıhhatle ilgili olan paylaşımlar insanları ürkütebiliyor. Bunun dışında toplumsal hayatların paylaşımı, bireylerin kendilerini karşılaştırma ve ‘Neden ben o denli değilim, ben de o denli olursam hürmet ve sevgi görürüm’ üzere niyetlerle onay arayışını arttırarak duygusal dayanıklılığı zayıflatıyor. Dijital detoks diye bahsedilen ve sanal ortamlardan dönemsel olarak uzaklaşılan gerçek irtibatlar sürekli yararlıdır.
Profesyonel yardım alma vakti nasıl anlaşılır?
Günlük fonksiyonellikte önemli bozulma, uyku bozuklukları, ümitsizlik hissi üzere belirtiler varsa yardım almak gerekir. Bu yardımların profesyonel uzman bireylerden olması son derece değerlidir. Sağlanan katkı kişinin bugününü ve gelecek amaçlarını olumlu istikamette değerli biçimde etkileyecektir.
Pandemi sonrası toplumda mental sorunlar oldu mu?
Kaygı bozukluklarında önemli artış oldu diyebiliriz. Bilhassa yalnızlık, sözel ve görsel bağlantı yerine sanal bağlantı bu süreçte çok tesirli oldu. Beşerler daha yalnız, inançsız ve duygusal olarak yoruldu. Ancak bunu kabul edip teslim olmak yanlış, değiştirip dönüştürmek için kesinlikle takviye alınması gerekir. Hayat devam ediyor ve güzelleştirip keyif almak bizim elimizde.
Toplumsal takviye ve empati mental sıhhati dayanaklar mi?
İyileşme ferdî olduğu kadar toplumsal bir süreçtir. Anlayışlı bir etraf, güzelleşmeyi hızlandırır. Her birimiz toplumun bir kesimi olduğumuza nazaran, beklentilerimizi beklenenler üzerinden düşünerek kurgulayarak davranmaya itina göstermeliyiz. ‘Ben olsaydım bu bana âlâ gelirdi, ben de bu türlü yapmalıyım’ cümlesi fikir biçimimize uygularken yapan taraf verebilir.
Stresle başa çıkmanın sağlıklı yolları neler olabilir?
Nefes idmanları, yürüyüş, sanatsal uğraşlar, günlük tutmak, vakit idaresi teknikleri ve gerektiğinde ruhsal takviye almak. En kıymetlisi ise hisleri bastırmak yerine, onları tanımak ve tabir ederek ‘Ne yapabilirim, ne yaparsam daha yeterli olur?’ sorularına yanıtlar bulmak olacaktır.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
